Centar za politike emancipacije
info@cpe.org.rs
www.cpe.org.rs
Copyleft 2018 CPE
Partnerske organizacije
Ljiljana Pantović: Politizacija brige o starijima za vreme pandemije COVID-19
Pandemija COVID-19 rasvetlila je postojeće sistemske probleme nege starijih osoba u Srbiji.
Lidija Vasiljević: Kakve veze mentalno zdravlje ima sa politikom?
Mentalno zdravlje a pre svega određenje mentalnih bolesti, imaju svoje duboke korene u politici, hijerarhiji moći, religiji, vrednosnim sistemima, stigmatizaciji, kontroli.
Marija Ratković: Zdravlje nije najvažnije – Paralaksni pogled na zdravstvo u Srbiji
Postoji izreka da je zdravlje najbitnije. Više od 6 godina se bavim zdravstvenim aktivizmom i odgovorno tvrdim da nije tako.
Predrag Đurić: Od optimizacije ka decentralizaciji zdravstva
Iako se kao osnov za „optimizaciju“ navode poboljšanje kvaliteta, pristupačnosti i efikasnosti zdravstvene zaštite, uz sve izraženije starenje stanovništva, ključni navedeni argumenti su i „značajne uštede“.
Srđan Lukić: Recept za zdravstvo
O zdravlju počnemo da razmišljamo obično tek kada ga izgubimo. Iako je prevencija odavno ustanovljena kao najbolja za naše zdravlje („bolje sprečiti nego lečiti“) na žalost ona je više izuzetak nego pravilo. Nekada na žalost ni prevencija nije dovoljna da spreči...
Aleksandar Stevanović: Budućnost za sve
Za razliku od medicine, neprikosnovenost ljudskog života ne mora biti osnovno načelo politike ili ekonomije. Naprotiv.
Maren Lajfker: Nemački zakon kao mehanizam za borbu za bolje uslove rada i u Srbiji
Sa Maren Lajfker iz nemačke fondacije Brot für die Welt, koja je aktivno učestvovala u procesu zagovaranja Zakona o lancima snabdevanja, razgovarali smo o tome kako je usvojen i šta nam sve donosi ovaj zakon.
Stefan Aleksić: #PlatiteVašeRadnice!
Centralni zahtev inicijative #PayYourWorkers je upućen brendovima i od njih se zahteva da potpišu dokument kojim bi se obavezali da će svim radnicima i radnicama u svom lancu proizvodnje i snabdevanja isplatiti dugovanja.
Bojana Tamindžija: Iza sjaja modne industrije
Radno zakonodavstvo poslednjih decenija sve manje štiti interese radnika i radnica, posebno onih koji rade nepuno radno vreme, rade povremeno ili rade više poslova, ili su nezaposleni.
Leo Panič: Put ka demokratskom socijalizmu je dug i neizvjestan, ali jedini koji vodi naprijed
Kako bismo oživjeli radnički pokret i izborili se za drugačiju politiku potrebne su nam ideje demokratskog socijalizma.
Da li će povećanje minimalne zarade dovesti do inflacije?
Ovih dana se, u kontekstu borbe za veću minimalnu cenu rada, susrećemo sa argumentom bi podizanje minimalnih zarada dovelo do inflacije.
Dragana Božić i Nađa Gojović: Kad žene presaviju tabak
Osnovni sud u Rumi doneo je presudu kojom se poništava rešenje o otkazu ugovora o radu Dragani Božić, poverenici sindikalne organizacije Saveza samostalnih sindikata Srbije (SSSS) u fabrici HealthCare Europe i nalaže poslodavcu da je vrati na posao.
Mark Fišer: Izlazak iz Vampirovog dvorca
Moramo da učimo, ili da iznova učimo, kako da izgradimo drugarstvo i solidarnost umesto što radimo posao za kapital osuđujući i zlostavljajući jedni druge. To, naravno, ne znači da se moramo uvek slagati – sasvim suprotno, moramo stvoriti uslove u kojima se neslaganje može ispoljiti bez straha od isključivanja i izopštavanja.
Ričard Smit: Zašto Kina nije kapitalistička (uprkos roze Ferarijima)
Ričard Smit drži do stava da ključan dio ekonomskih aktivnosti u Kini funkcioniše prema specifičnoj logici koja se bitno razlikuje od standardnih formi kapitalističke privrede. Ipak, zakjučuje da su socijalne i ekološke implikacije sistema koji insistira na ekonomskom rastu dokaz da kineska država ne može predstavljati primjer istinski emancipatornog projekta zasnovanog na jednakosti i solidarnosti ljudi koji žive u njenim okvirima.
Ilaj Fridman: Zašto Kina jeste kapitalistička
Ilaj Fridman argumentuje zbog čega je političko i ekonomsko ustrojstvo savremene Kine inherentno protivrječno karakteru socijalističkog društva.
Uroš Savić: Treba svi da se borimo za ono što nam pripada
Sagovornik nam je bio Uroš Savić, radnik i aktivista sindikata “Sloga” u fabrici Falc East u Knjaževcu.
Dejvid Harvi: Zašto je Marksov Kapital i dalje relevantan
U ovom razgovoru Harvi govori o tome zašto nam Marksov Kapital i dalje može ponuditi ključne smernice za razumevanje – i prevazilaženje – strahota kapitalizma.
Andreas Malm: Ekološki lenjinizam može zaustaviti klimatske promjene
Pred vama je intervju koji je sa Andreasom Malmom, švedskim ekologom i publicistom, uradio Dominik Mili za časopis Jacobin.
ECCHR: Jedan od mehanizama u borbi protiv korporativne eksploatacije
Donosimo vam intervju koji su Bojana Tamindžija i Stefan Aleksić vodili sa Mirijam Zage-Mas (Miriam Saage-Maasz) i Korinom Ajder (Corina Ajder) iz ECCHR o njihovom dosadašnjem radu i tome kako se radnice i radnici u našem regionu mogu osloniti na ovu vrstu podrške.
Bojana Tamindžija: Koliko vredi minimalna zarada u Srbiji?
Ove sedmice socijalni partneri u Srbiji sedaju za pregovarački sto ne bi li dogovorili minimalnu cenu rada za narednu godinu.
Dejvid Harvi: Potreban nam je kolektivni odgovor na kolektivnu dilemu izazvanu koronavirusom
Kriza koju je pokrenula pandemija COVID-19 prilika je da ponovo razmislimo o Marksovoj ideji o ljudskoj slobodi. Kao što piše Dejvid Harvi, solidarne aktivnosti koje su pokrenute kako bi se kriza i njeni efekti prebrodili pokazuju nam i mogući put za izgradnju drugačijeg društva u kojem kapital ne vodi glavnu reč.
GUE/NGL: COVID-19 razotkriva destruktivno nasleđe neoliberalizma
Već više od tri decenije neoliberalizam vlada najvećim delom našeg sveta. Kriza uzrokovana virusom COVID-19 u potpunosti je otkrila zašto neoliberalne ekonomije nisu sposobne da se bave pandemijom poput ove.
Dejvid Harvi: Antikapitalistička politika u doba virusa COVID-19
Kako tvrdi marksistički geograf Dejvid Harvi (David Harvey), četrdeset godina neoliberalizma ostavilo je javnost potpuno izloženu i nespremnu da se suoči sa razmerama krize javnog zdravlja izazvane koronavirusom.
Alan Bir: Ljudski… kapital
Radi vredno na sebi, stekni nove veštine i znanja i uspećeš u životu. Koliko puta ste čuli ovu rečenicu? Po sredi je cinizam koji svu krivicu za siromaštvo, nezaposlenost ili rad na potplaćenim poslovima, sa nesigurnim ugovorima, svaljuje na nas, abolirajući time kapitalizam i skrivajući njegovu centralnu karakteristiku – eksploataciju radnika i radnica.
Frejzer i Federstoun: Zašto je Berni istinska feministička opcija
Predsednički izbori u SAD stavljaju feministkinje pred jasan izbor – unapređenje interesa jednog procenta žena ili borba za oslobođenje svih ostalih. Berni Sanders (Bernie Sanders) je na strani 99%.
Džoana Brener: Materijalizam i feminizam (III deo)
Pred vama je poslednji deo intervjua koji je sa Džoanom Brener, marksističkom feministkinjom, uradio Giorgos Suvlis. Intervju je prvobitno objavljen 2017. godine u časopisu Salvage.
Džoana Brener: Materijalizam i feminizam (II deo)
Pred vama je važan i iscrpan intervju koji je sa Džoanom Brener (Johanna Brenner), marksističkom feministkinjom, uradio Giorgos Suvlis (George Souvlis). Intervju je prvobitno objavljen 2017. godine u časopisu Salvage.
Džoana Brener: Materijalizam i feminizam (I deo)
Pred vama je važan i iscrpan intervju koji je sa Džoanom Brener (Johanna Brenner),marksističkom feministkinjom, uradio Giorgos Suvlis (George Souvlis).
Vladimir Simović: Šta to sprema levica u Srbiji?
Srpska ljevica, fragmentirana u nizu manjih organizacija, najavila je okrupnjavanje i osnivanje nove, “najjasnije” ljevičarske stranke u zemlji. Medijski napisi koji prate taj proces su se u namjeri diskreditacije fokusirali isključivo na sociologa Jovu Bakića, ali baza je šira od uključenih intelektualnih figura.
Joakim Beker: Povratak vojske u Latinskoj Americi
Puč protiv Eva Moralesa bio je državni udar koji je izvela vojska”, naglasio je poznati argentinski politički analitičar José Natanson, rekonstruišući događaje nakon nedavno održanih spornih izbora u Boliviji. U pitanju je faktor političke dinamike u ovoj andskoj državi koji prošao je gotovo nezapaženo u Evropi
Darko Vesić: Novi investicioni ciklus u Srbiji – spisak lepih želja bez pokrića
Srpska vlast najavljuje novi investicijski ciklus i obećava da će time riješiti sve goruće ekonomske probleme, poboljšati životni standard, transport, ulagati u razvoj novih generacija, ali i zabavu za sadašnje te čak riješiti problem nezaposlenosti. No nije jasno kako će se te investicije financirati, a nema nikakvih naznaka da bi ta ulaganja zaista mogla koristiti najširim slojevima stanovništva.
Simon de Bovoar: Drugi pol 25 godina kasnije (III deo)
Treći deo intervjua sa Simon de Bovoar. Ove godine navršava se 70 godina od kada je ova egzistencijalistička filozofkinja objavila knjigu Drugi pol. Intervju koji je pred vama objavljen je 1976. godine u časopisu Society.
Simon de Bovoar: Drugi pol 25 godina kasnije (II deo)
Prošlo je 70 godina od kada je egzistencijalistička filozofkinja Simon de Bovoar objavila knjigu Drugi pol. Intervju sa Simon de Bovoar, a čiji je drugi deo pred vama, objavljen je 1976. godine u časopisu Society.
Simon de Bovoar: Drugi pol 25 godina kasnije (I deo)
Prošlo je 70 godina od kada je egzistencijalistička filozofkinja Simon de Bovoar (Simone de Beauvoir) objavila knjigu Drugi pol. Može se reći da je ovo jedna najuticajnijih knjiga feminističke teorije.
Vladimir Simović: Nevolje sa socijalističkom Jugoslavijom
Službeni narativi o Jugoslaviji danas u pravilu govore o iluziji života iznad svojih mogućnosti održavanoj vanjskim zaduživanjem. No, ono što stvarno pamti kolektivna društvena memorija potkrada se ponekad čak i u diskursima političkih elita.
Joakim Beker: Turska invazija i promjene u ratnim savezima u Siriji
Nakon što je dobila „zeleno svjetlo“ Bijele kuće u Vašingtonu, turska vlada je prošle nedjelje pokrenula još jednu invaziju na susjednu Siriju. Ova invazija proizvela je promjene u međunarodnim savezima kao i još jedan talas izbjeglica.
GUE/NGL: 8 dobrih razloga zašto Lagard ne treba da bude na čelu Evropske centralne banke
Kristin Lagard (Christine Lagarde) dobila je podršku Evropskog parlamenta da postane nova predsednica Evropske centralne banke. Pred sednicu na kojoj se glasalo parlamentarna grupacija radikalne levice GUE/NGL izdala je saopštenje u kojem je u osam tačaka obrazložila zašto Lagard ne treba da bude na poziciji predsednice Evropske centralne banke.
Andreas Malm: Mit o Antropocenu
Svedočimo dramatičnom uticaju klimatskih promena. Andreas Malm suprotstavlja se dominantnim tvrdnjama da celo čovečanstvo snosi odgovornost za katastrofu u kojoj se nalazi životna sredina. Malm ubedljivo argumentuje da pripisivanje krivice za klimatske promene celom čovečanstvu oslobađa kapitalizam odgovornosti.
Vladimir Simović: O porezu na platu
Zamislite da narednog meseca umesto plate koju, valjda, redovno primate, na vaš račun legne suma novca uvećana za oko 50%. Tolika povišica zvuči kao naučna fantastika. Navikli su nas da nemamo prevelika očekivanja. Ali zanemarimo to na trenutak, ipak je u pitanju...
Vladimir Simović: 1968. kao nelagoda i inspiracija
Za razliku od Nemačke u kojoj je sukob generacija 1968. značio i suočavanje sa nacističkom prošlošću roditelja, u Jugoslaviji je sukob išao u drugom pravcu. Studenti su se pitali zašto su roditelji stali u izgradnji egalitarnijeg i demokratskijeg društva, zašto su se zadovoljili delimičnim uspesima.
Majkl Mekarti: Sedam teza o kapitalističkoj demokratskoj državi
Šta je kapitalistička demokratska država i kako joj pristupiti? Levica je obično gledala na državu ili kao na sredstvo vladajuće klase koje treba “razbiti” ili, kao što je to slučaj sa socijaldemokratijom, kao na neutralni medij koji funkcioneri s ispravnim idejama mogu iskoristiti. U ovom nizu od sedam teza o prirodi i funkciji kapitalističke države, Majkl Mekarti (Michael A. McCarthy) tvrdi da su oba pristupa pogrešna.
Baskar Sunkara: Ovog Prvog maja nadajmo se povratku demokratskog socijalizma
Zarad naše planete i vrste, moramo zapamtiti šta je ono što je bilo dobro u starom socijalističkom snu.
Darko Vesić: Preko vode do slobode
Donekle u sjeni redovitih uličnih protesta protiv Vučićevog režima, već se mjesecima u Srbiji vodi borba protiv izgradnje mini hidroelektrana. Aktivnosti su kulminirale na protestu u Beogradu krajem januara. Donosimo kratak pregled događanja i kontekst te analizu političkog potencijala nastalog ekološkog pokreta.
Džudit Batler: Napad na “rodnu ideologiju” mora da prestane
Džudit Batler (Judith Butler) u nedavno objavljenom članku za New Statesman podseća da rodna teorija nije ni destruktivna ni indoktrinišuća: ona jednostavno traži oblik političke slobode.
Joakim Beker: Internacionalizovana borba za vlast u Venecueli
Stanje u Venecueli se iz dana u dan zaoštrava. Nakon što se opozicioni lider i predsednik parlamenta, Huan Gvaido, samoproglasio za predsednika, odbacujući legalnu vlast i inicirajući puč, u čitav sukob umešale su se i druge zemlje. Venecuela se nalazi na ivici oružanog sukoba.
Erik Olin Rajt: Zašto je pitanje klase važno
Erik Olin Rajt o klasi, socijalizmu i značenju marksizma. Celokupan intervju objavljen je u publikaciji “ABC socijalizma”.
Bojana Tamindžija i Stefan Aleksić: Radiografija stanja tekstilne industrije u Srbiji
Uslovi u kojima žive i rade radnici i radnice rentirani velikim modnim brendovima zarad jeftine proizvodnje, nisu – makar posle slučaja Rana Plaze – nepoznanica svetskoj javnosti. Međutim, nakon Rana Plaze paradigma o ceni mode koja se plaća ljudskim životima ostala...
Bojan Marjanović: ABC socijalizma, priručnik za promišljanje boljeg sveta
Prenosimo recenziju knjige ABC socijalizma koju je napisao Bojan Marjanović za magazin Liceulice.
Vladimir Simović: Čemu služi dečiji rad?
U Srbiji se već nekoliko godina unazad planira uvođenje sistema dualnog obrazovanja u srednje stručne škole. Kada je konačno obelodanjen, Nacrt Zakona o dualnom obrazovanju doživeo je ozbiljnu kritiku, a jedna od glavnih zamerki je ta da će deca kroz ovaj model obrazovanja biti tretirana kao nezaštićena jeftina radna snaga za čiji produktivni rad se plaća upola manje novca od onoga što je zakonski regulisana minimalna cene rada.
Vladimir Simović: Minimalni “minimalac”
Pregovori o minimalnoj plaći vrlo vjerno predočavaju društveno-ekonomsku situaciju u današnjoj Srbiji. Iza zavjese “ekonomskih” argumenata, razotkriva se gola činjenica klasnog rata u kojoj jedna strana nadmoćno pobjeđuje.
Vladimir Simović: Dušanovo carstvo za 21. vek
Popularnost grotesknog doktora filozofije Miroljuba Petrovića, čija teorija društva graniči sa stand up komedijom, na prvi se pogled čini politički bezazlenom. Sve dok se njezin sadržaj ne usporedi sa politikama srpske vlade. A kada se shvati da je rast njegove popularnosti rezultat otvorenih formalnih i neformalnih kanala pomoći koju prima od vlade SNS-a, stvar postaje puno ozbiljnija.
Džona Berč: Mnogobrojni životi Fransoa Miterana
Tekst je prvi put objavljen u časopisu Jacobin, a prevodu je objavljen kao deo publikacije „ABC socijalizma” u izdanju Centra za politike emancipacije.
“Još pre Aleksisa Ciprasa, Evropa je razbila reformističke ambicije Fransoa Miterana dalekosežnim neoliberalnim programom.”
Vladimir Simović: Protesti protiv “diktature”
Uvjerljiva pobjeda još uvijek aktualnog premijera Srbije Aleksandra Vučića u prvom krugu predsjedničkih izbora poslužila je kao iskra zapaljenja akumuliranog nezadovoljstvo naroda. Što je počelo s mladima i studentima, ubrzo se proširilo na radnike i sindikate. Osim masovnosti, proteste obilježavaju i profilirani politički zahtjevi.
Uzmani i Sunkara: Socijalizam super zvuči u teoriji, no nije li ljudska priroda takva da ga je nemoguće ostvariti?
Tekst je deo publikacije „ABC socijalizma” u kojoj grupa autora okupljenih oko časopisa Jakobin pokušava da ponudi kratke, jasne i informativne odgovore na neka od najčešćih pitanja o socijalizmu, kao uvod u ideje koje su tokom decenija nakon Drugog svetskog rata bile anatemisane u mejnstrim američkom kontekstu, a danas ponovo okupiraju pažnju sve većeg broja ljudi. Prevod ove publikacije će uskoro biti dostupan na srpsko-hrvatskom jeziku u izdanju Centra za politike emancipacije.
Tanja Vukša: Šta hoće te žene?
Kao što je analizu procesa rada unutar domaćinstva nužno proširiti na sferu u okviru tržišta rada, reproduktivni rad je potrebno dovesti u vezu s oblicima rodne nejednakosti koje su esencijalne i neophodne za funkcionisanje i održavanje kapitalističkog sistema. To znači da je ženina eksploatacija po definiciji strukturalni uslov i imperativ bez kojeg je kapitalizam kao sistem neodrživ.
Vladimir Simović: Politizacija šetnje – kojim putem do cilja?
Masovni protesti inicijative Ne da(vi)mo Beograd, koji proteklih mjeseci u dvotjednom ritmu diktiraju politički život srpskog glavnog grada, uskoro će neminovno doći do raskrsnice. Premda odabir radikalnijeg pristupa sa sobom donosi neizvjesnost i političke rizike, također je i više nego izvjesno da izigravanje neutralnosti ne može trajati vječno.
Vladimir Simović: Ima li levice u “Levici Srbije” Borka Stefanovića?
Program iza kojeg je Borko Stefanović stao možemo okarakterisati kao socijalno senzitivan i u tom smislu on se nalazi levo u odnosu na SNS. Ipak, koliko ga to legitimiše kao program koji je zaista politički i ekonomski levi?
Vladimir Simović: Demokratija, država i levica
Postojeći institucionalni okvir u velikoj meri ukida mogućnost učešća građana u donošenju odluka važnih za društvo. Ipak monopolizacija upravljanja državom i njenim otuđenim institucijama, za levu politiku ne mora nužno da znači potpuno odustajanje od iste. Promišljanje alternativnog socijalističkog i demokratskog načina upravljanja za novu levicu podrazumeva izgradnju i preraspodelu kapaciteta kako bi stvorila mogućnosti šire participacije u borbi i prostor za saveze sa bliskim grupama.
Miloš Baković Jadžić: Sindikati i javni sektor – s onu stranu socijalnog dijaloga i političkog klijentelizma
Sindikati bi trebali predstavljati ključnu društvenu snagu u obrani javnog sektora i poduzeća, kao i u njihovoj demokratizaciji. Međutim, njihova uloga u pokretanju šire društvene koalicije na toj agendi gotovo u pravilu izostaje, a iznimku ne predstavlja ni Srbija. Donosimo kratki pregled tranzicijske sindikalne povijesti u Srbiji kako bismo razjasnili razloge navedenog izostanka, a i kako bismo uputili na političke potencijale s obzirom na posljednje trendove.
Vladimir Simović: Srpski lažni izbor – EU ili Rusija
Nakon što je godinama pitanje pristupa Europskoj uniji bilo ishodišna točka svih političkih razlikovanja u Srbiji, danas se uspostavom stranačkog konsenzusa o tom pitanju, prije svega kroz ideološki manevar naprednjaka, funkcija Europe, bilo imaginarne bilo institucionalne, svodi na legitimiranje neoliberalnih politika. Kao jedina “alternativa” tim politikama javlja se zagovor okretanja Rusiji pod izgovorom navodne kulturološke bliskosti.
Darko Vesić: Telekom – između realnosti i mita o privatizaciji
Telekom Srbije, jedna od najvećih regionalnih telekomunikacionih kompanija nalazi se u središtu aktuelnog talasa privatizacije. Predstavnici MMF-a, vlada Srbije i domaći „privrednici“ ulažu velike napore kako bi privatizaciju predstavili kao neophodnu u cilju očuvanja konkuretnosti preduzeća. Međutim, nikako im ne uspeva da objasne kako Telekom, sa velikim udelom javnog vlasništva, uspeva da konstantno uvećava profit i bude daleko ispred svojih konkurenata na tržištu.
Vladimir Simović: Brojke i osećaji – nevolje s MMF-om
Pozitivne makroekonomske rezultate u prvom kvartalu 2015. godine Vlada Srbije je popratila s izrazitim optimizmom vidjevši u njima znakove neminovnog dugoročnog oporavka ekonomije. Međutim, ako se analiziraju razlozi koji su doveli do tih, ionako skromnih rezultata, postaje očito da u njihovoj pozadini stoji statistička gimnastika i prilično nategnute interpretacije.
Darko Vesić: Reforma železnice – privatizacija profita, socijalizacija gubitaka
Sredinom mjeseca potpredsjednica Vlade Srbije Zorana Mihajlović najavila je skori početak rekonstrukcije Železnica Srbije (ŽS) podjelom na četiri nova poduzeća, s navodnim ciljem smanjenja troška koji sustav željezničkog prometa predstavlja za državni proračun. No model podjele cjelovitog sustava na nekoliko tvrtki nije nov, a rezultati takvih reformi u drugim zemljama daleko su od pozitivnih za javni interes.
Vladimir Simović: Kud se dede politički argument?
Tekst je pisan kao odgovor na članak Zorana Ćirjakovića objavljen u Politici 18. februara 2015. pod naslovom “Invazija marksovaca”.
Vladimir Simović: Ipak sunčaniji dani za levicu u Srbiji
Tekst je pisan kao odgovor na članak Zorana Ćirjakovića objavljen u Politici 18. februara 2015. pod naslovom “Šest puta ‘ua’ za radničku klasu”.
Darko Vesić: Blokada pravosuđa – šta stoji iza pobune advokata?
U Srbiji već više od tri i po mjeseca traje advokatski protest i obustava rada pravosudnih institucija. Iniciran primjenom Zakona o javnim bilježnicima i posljedičnim delegiranjem poslova na notare, protest je u političko-medijskoj dinamici bio obilježen spekulacijama o zavjereničkim interesima. No cijela priča dobija širi društveni značaj ako ju sagledamo iz perspektive osiguravanja ugodnije investicijske klime.
Miloš Baković Jadžić: Pokret socijalista – socijalna demagogija, neoliberalna politika
Pokret socijalista sa svojim frontmenom, aktuelnim ministrom rada Aleksandrom Vulinom, već godinama u javnosti pokušava da progura imidž leve političke opcije. Međutim, kao ministar rada Aleksandar Vulin smanjio je plate i penzije, promenio Zakon o radu na štetu srpskih radnika, srezao invalidnine, a osobama koje primaju socijalnu pomoć nametnuo je radnu obvezu. Premda se on sam deklarativno pozicionira kao levičar, Vulinova politika je bez ikakve sumnje neoliberalna.
Tanja Vukša: Republika Srpska – obrisi socijalnog stanja
Iako su podaci o ekonomskoj dinamici i socijalnoj situaciji u Republici Srpskoj prilično dramatični, vrlo rijetko zadobivaju status relevantne političke teme. A i u takvim slučajevima su karikaturalno provučeni kroz dominantne etničke obrasce. Različiti oblici bunta obespravljenih ne izostaju, ali su stihijske naravi i lišeni zajedničke artikulacije problema.
Vladimir Simović: Beograd – čiji je javni gradski prevoz?
Beogradski javni gradski prijevoz već dugi niz godina ne vrši svoju primarnu funkciju – osiguravanje kvalitetnog i svima dostupnog javnog prijevoza bez obzira na imovinski status. Izostanak infrastrukturnog ulaganja javnog novca otvorio je prostor za upliv privatnog kapitala. Gradska vlast, bez obzira koja ju stranka obnašala, svoju politiku gradi na koruptivnim pogodovanjima privatnim “partnerima” i represijom nad narodom koji se svi više odlučuje za neposredni bojkot nametnutih ograničenja. Pitanje je kad će se bojkot transformirati u artikulirani politički zahtjev.
Darko Vesić: Privatizacija JAT-a – ko gubi a ko dobija?
Nedavna prodaja srpske nacionalne aviokompanije jednoglasno je proglašena za veliki uspjeh u “privlačenju stranih investicija”, kako u domaćim medijima, tako i među ljubomornim susjedima koji su do sada imali manje uspjeha u prepuštanju državne imovine stranim kompanijama. Ali unatoč nedostatku kritičkih glasova, rezultati ove prodaje nisu toliko jednoznačno pozitivni, bilo iz perspektive zaposlenika, putnika, zaposlenika, ili pak nacionalnog budžeta.
Filip Balunović: Klasna borba danas – od postpolitike ka lenjinističkom fer pleju
Odlika svake ideologije jeste pokušaj da se čisto ideološko uvede u svakodnevicu na način da se predstavi kao neideološko. Funkcija je otud da se obezbedi univerzalizacija partikulariteta, odnosno, interesa jednog dela političke zajednice koji je u borbi za prevlast uspeo da nametne svoj partikularitet kao podoban za univerzalizaciju. Liberalizacija i fleksibilizacija tržišta radne snage predstavlja jedan od osnovnih preduslova implementacije ideološkog modela o kom je ovde reč, a služe ničemu drugom do ustoličenju ili učvršćivanju klasne vladavine buržoazije nakon pada realno postojećeg socijalizma.
![Marija Radoman: O položaju žena na tržistu rada [INTERVJU]](https://cpe.org.rs/wp-content/uploads/2014/04/Marija-Radoman.jpg)
Marija Radoman: O položaju žena na tržistu rada [INTERVJU]
Sa Marijom Radoman, sociološkinjom i istraživačicom sa Filozofskog fakulteta u Beogradu, smo između ostalog razgovarali o promenama na tržištu rada, krizi i merama štednje, izmenama radnog zakonodavstva, smanjenju javnog sektora i kako svi ovi aspekti utiču pre svega na položaj žena u našem društvu. Marija će u petak, 04. aprila, u Domu omladine Beograda, na konferenciji “Rad, kapital, klasna borba – rad u doba neoliberalne transformacije” govoriti o položaju žena na tržištu rada.
M. Jovanović i M. Škobić: Izmene radnog zakonodavstva kao deo neoliberalnog kontinuuma
U prvom delu dat je jedan relativno kratak pregled najspornijih tačaka u predloženom Nacrtu Zakona o izmenama i dopunama zakona o radu, u drugom delu kratak pregled globalne istorije neoliberalnih reformi i njihovih posledica, a u trećem delu fokus je na kontekstu Srbije u periodu oko vanrednih parlamentarnih izbora 2014. godine. Pored osvrta na ključne aktere na političkoj sceni koji su isplivali posle objavljivanja rezultata izbora, analiza uključuje i istoriju njihovih političkih i ekonomskih ideja.
Marija Jakovljević: Tranzicija mladih iz visokog obrazovanja na tržište radne snage
Da bismo razumeli šta čeka mlade u visokom obrazovanju i potom na tržištu radne snage, potrebno je da razjasnimo 1) ko su mladi i kakvim resursima raspolažu, 2) u kakvom su odnosu visoko obrazovanje i tržište radne snage.
Danijela Dolenec: Hoćemo i ovce i novce
Emancipatorni politički projekt treba odbaciti lažnu dihotomiju koja nas uvjerava da smo nedostatak jednakosti kompenzirali slobodama, te osvijestiti da uživanje i slobode i jednakosti nije moguće u uvjetima ekonomske deprivacije. Stvarna jednakost pretpostavlja i ekonomsku i političku ravnopravnost.
Dragan Janković: Moj radni dan
Sada razumem bes Francuza koji su svoje gospodare poslali na giljotinju tokom Francuske revolucije.
Andrea Jovanović: Odgovor Miši Brkiću
Kao temeljni istraživački novinar, Miša Brkić je uradio svoj domaći zadatak i u tekstu nam objašnjava ko sve zapravo spada u ovaj mračni tabor. Pored čistačica u osnovnim školama i čuvara u fabrici lekova, on osnovnog krivca vidi u „onom delu radničke klase“ koji prima platu od države – državna upravu, javna i državna preduzeća, nazivajući ih sve zajedno „rentijerima“.
Filip Balunović: Medijska “polarna noć” u Srbiji
Šta znači profesionalno novinarstvo? Nakon što ćemo konstatovati da bi profesionalno novinarstvo trebalo da znači izveštavanje u interesu javnosti, a ne uskih političko – ekonomskih elita, možemo da primetimo da se u Srbiji profesionalno novinarstvo svelo na profesionalno obavljanje zadataka, bez kojih biste, kao novinar ili novinarka, najverovatnije ostali bez posla.
Filip Balunović: Budalaštine kojima se divi Balkan
„Veliku istinu“ o srpskoj ekonomiji saopštio nam je ministar privrede, Saša Radulović. Prebrojao je sva javna preduzeća, rekao da su ona teret privredi i zaključio da su kao takva zamajac u točkovima koji bi se, da nije njih, kotrljali ka prosperitetu. Zato je ministar Radulović uz podršku vlade iz budžeta za narednu godinu izuzeo subvencije za javna preduzeća. Umesto toga razvio je strategiju da se, ukoliko ima uslova, nekima od njih pomogne u procesu restrukturiranja, dok će velika većina biti ugašena ili privatizovana. Kaže ministar da on nije političar i da građanima saopštava surovu istinu. Dve su začkoljice po sredi u vezi sa ovim – jedna je ekonomska a druga ideološka.
![John Milios: Između teoretizacije kapitalizma i krize u Grčkoj [INTERVJU]](https://cpe.org.rs/wp-content/uploads/2013/11/John-Milios1.jpg)
John Milios: Između teoretizacije kapitalizma i krize u Grčkoj [INTERVJU]
John nam je odgovarao na pitanja koja se tiču političke ekonomije, vezi aktivističke prakse i teorijskog rada, evro zoni, krizi u Grčkoj i perspektivama leve politike. John Milios će u subotu, 09. novembra u Domu omladine Beograda, na poziv Centra za politike emancipacije, održati predavanje pod nazivom “To je klasna politika! Levica i i kapitalistička ofanziva u vidu evro krize”.
![Boris Kagarlitsky: Od krize socijalizma do krize savremene levice [INTERVJU]](https://cpe.org.rs/wp-content/uploads/2013/11/Boris-Kagarlitsky.jpg)
Boris Kagarlitsky: Od krize socijalizma do krize savremene levice [INTERVJU]
Boris Kagarlitsky nam je odgovarao na pitanja vezana za sovjetski socijalizam, razgovarali smo o aktuelnoj političkoj situaciji u Rusiji, ali i perspektivama levice u Evropi. Boris će u subotu, 09. novembra u Domu omladine Beograda, na poziv Centra za politike emancipacije, održati predavanje pod nazivom “Gore od goreg. Zašto ekonomska kriza ne dovodi do promene?”.
Majkl Roberts: Globalne nejednakosti u bogatstvu
Globalna nejednakost u bogatstvu: najbogatijih 1% poseduje 41%, najbogatijih 10% poseduje 86%, dok “donja” polovina svetske populacije poseduje svega 1%.
Filip Balunović: Srpsko “besklasno” društvo
Među najpopularnijim frazama kojima se društvo pokušava ujediniti jeste “nacionalni konsenzus”. Poslednja u nizu aktuelizacija ove floskule vezana je za promenu ministra finansija.
Ričard Simor: Radništvo igra važnu ulogu u globalnim “srednjoklasnim” revolucijama
Oni koji opisuju proteste od Brazila do Južne Afrike kao proste izlive nezadovoljstva nove sitne buržoazije – greše.
Marija Ivančeva: “Klasni rat” u Bugarskoj
Protesti koji u Bugarskoj traju već duže vreme nisu nekakva zavera srednjoklasnih sorošoida – oni se tiču društvenih alternativa.
Marko Miletić: Mikser – Doživljaj u pokretu
Savamala je zapušteni i pomalo zaboravljeni, deindustrijalizovani deo Beograda. Njen pejzaž čine oronule devetnaestovekovne palate i nešto mlađe stambene zgrade, napušteni magacini i proizvodna postrojenja. Smanjivanjem industrijske proizvodnje, luka za koju je Savamala bila vezana gubi funkciju, isto je i sa železničkom prugom koja preseca vezu ovog dela grada sa rekom Savom na kojoj leži. Ovakve pukotine u urbanim sredinama karakteristične su za sve veće evropske gradove, a postoji i institucionalizovana matrica njihovog ispunjavanja. To su kreativne industrije koje nisu zaobišle ni Savamalu.
Tutku Yoldaş: Pismo iz Istanbula
Protest je počeo u četvrtak (30.05) kao antikapitalistički, ekološki skup tokom kojeg je nekoliko stotina ljudi zauzelo Gezi park. Pretpostavljam da su svima poznati detalji povoda za protest – rekonstrukcija otomanske kasarne i izgradnja šoping centra na Taksimu. Odabir lokacije nikako nije slučajnost jer je ovaj istanbulski trg oduvijek imao lijevi predznak i simbol je lijevog aktivizma, oaza lgbt populacije i sekularna baza. Rekonstrukcija trga simbol je svega suprotnog – replike zidina otomanske kasarne krasile bi i okruživale novi luksuzni i visoko elitistički šoping centar, kafiće i poslovne objekte. Konzervativno islamsko ruho neoliberalne politike. Dakle, pored komodifikacije i komercijalizacije jednog javnog prostora, radi se i o snažnoj simboličkoj poruci i pokušaju brisanja svega onoga što ovaj istanbulski trg danas predstavlja.
![Michael A. Lebowitz: Socijalizam za 21. vek [INTERVJU]](https://cpe.org.rs/wp-content/uploads/2013/05/Michael-A.-Lebowitz-FOTO-Delavsko-Punkerska-Univerza.jpg)
Michael A. Lebowitz: Socijalizam za 21. vek [INTERVJU]
Michael A. Lebowitz nam je odgovarao na pitanja o savremenoj krizi i potencijalima za izlazak iz nje, o iskustvima i kontradikcijama koja su karakterisala društva relanog socijalizma u 20. veku, kao i potencijalima za izgradnju socijalističke alternative koja bi prevazišla ograničenja pokušaja iz prošlog veka.
![Catherine Samary: Od kontradikcija socijalizma do krize kapitalizma [INTERVJU]](https://cpe.org.rs/wp-content/uploads/2013/04/Katrin-Samari.jpg)
Catherine Samary: Od kontradikcija socijalizma do krize kapitalizma [INTERVJU]
Da li je socijalizam bio samo „statični sistem koji je počivao na zaduživanjima“ i imamo li danas „previše ili premalo ostataka socijalizma“? Kakva je bila uloga MMF i drugih međunarodnih aktera u njegovom urušavanju? Šta nam je doneo prelazak na tržišnu privredu i kakve su perspektive perifernih država poput Srbije? Kakva je uopšte pesrpektiva EU, u svetlu aktuelne duboke krize? Koje su alternative i može li model samoupravnog socijalizma poslužiti kao putokaz u kom pravcu se ove alternative mogu razvijati?
![Ursula Hjus: Javni sektor u doba krize kapitalizma [INTERVJU]](https://cpe.org.rs/wp-content/uploads/2013/04/Radništvo-javnog-sektora.jpg)
Ursula Hjus: Javni sektor u doba krize kapitalizma [INTERVJU]
Sa Ursulom Hjus smo razgovarali o aktuelnim procesima koji zahvataju pre svega javni sektor, poput privatizacije, komodifikacija javnih usluga, procesa izmeštanja proizvodnje (autsorsing), zatim o novoj globalnoj podeli rada, položaju ženske radne snage unutar nje, ali i o potencijalima sindikalnog organizovanja.
Kristof Herman: Evropski sindikati i borba za javne usluge
U pozadini globalne finansijske krize i krize eurozone javni sektor se našao pod udarom širom Evrope. Kristof Herman osvrće se na različite strategije koje su evropski sindikati razvili kako bi branili ovaj sektor i ističe da ojačavanje veze između proizvođača i korisnika usluga mora biti u centru uspešne strategije otpora.
Kostas Lapavicas: Dramatičnost kiparskog izbora
Plan koji trojka pokušava nametnuti Kipru može uništiti privredu i proizvesti povlačenje depozita iz banaka koje se može proširiti van granica ove ostrvske zemlje.
Interview with Asbjørn Wahl now available in English, French and German
Thanks to Transform Network, an interview we did with Asbjørn Wahl, adviser at the Norwegian Union of Municipal and General Employees and director of the broad Campaign for the Welfare State in Norway, is now available in English, French and German.
![Asbjørn Wahl: O usponu i padu države blagostanja [INTERVJU]](https://cpe.org.rs/wp-content/uploads/2013/03/Asbjorn-Wahl-FOTO-Rødt-nytt.jpg)
Asbjørn Wahl: O usponu i padu države blagostanja [INTERVJU]
O nastanku socijalne države ili države blagostanja, neoliberalnoj ofanzivi koja je usledila krajem 1980-ih godina, aktuelnoj krizi, sindikalnom pokretu, ali i poziciji Norveške u svetskoj i evropskoj ekonomiji razgovarali smo sa Asbjornom Valom, a njegove odgovore vam prenosimo u nastavku.
Primož Krašovec: Slovenska pobuna traži svoju boju
Dugo smatrana pokaznim primjerom uspješne tranzicije, Slovenija je posljednjih mjeseci pozornica masovnih prosvjednih valova. Posljedice ekonomske krize i smjer političkog rukovođenja njezinim učincima politizirali su velike dijelove javnosti. Prvi put od samostalnosti, na ulicama se mogu čuti i glasovi koji otvoreno dovode u pitanje socio-ekonomski status quo. No koji su stvarni dometi i perspektive tih recentnih zbivanja?
Leo Panič: Novi američki paradoks – kapital protiv rada
Nakon decenija vladine podrške jačanju kapitala, korporacije i banke danas sede na bogatstvu, dok radništvo trpi.
Robert Fisk: Alžir, Mali i bestidni rimejk zapadnjačkih intervencija
Sa Bliskog istoka, cela stvar deluje kao bestidni televizijski rimejk naših apsurdnih intervencija u drugim delovima sveta. Francuske trupe će biti u Maliju samo “nekoliko nedelja”, kako tvrde Oland i njegove pristalice. Nije li to isto ono što smo rekli kada su se britanske trupe pojavile na ulicama Severne Irske, i od tada provele decenije u borbi? Nije li to isto ono što su Izraelci rekli kada su umarširali u Liban 1982. i ostali celih 18 godina? Nije li to ono što smo mislili kada smo napali Avganistan?
Barbara Matejčić: Prekarni radnici svih zemalja, ujedinite se!
Prekarnost nije sasvim nov pojam na tržištu rada, ali se zadnjih godina češće koristi, jer je i sve više onih koji su njom zahvaćeni. To su sezonski radnici, radnici na crno, slobodnjaci koji žive od honorara, oni koji obavljaju povremene poslove preko raznih agencija, stručnjaci koji rade po projektima… Za razliku od svojih roditelja, koji su mogli računati na stalno zaposlenje koje im je osiguralo mirovinsko i zdravstveno osiguranje, definirano osmosatno radno vrijeme, godišnje odmore, slobodne vikende i, na kraju, kakvu-takvu mirovinu, današnji radnik postindustrijskog globalnog kapitalizma često može računati samo na – permanentnu nesigurnost.
Mark Veisbrot: Zašto SAD demonizuju venecuelansku demokratiju
U Venecueli će se 7. oktobra održati potpuno slobodni i pošteni izbori. Ipak, Sjedinjene Američke Države ovu zemlju tretiraju kao da je pod diktaturom.
Ivica Mladenović: Socijalističke magle i vidici u Francuskoj (III deo)
Ko je Fransoa Oland i koji su potencijali i mogući pravci kvalitativnih promena u Francuskoj i Evropi pod vladom levice?
Centar za politike emancipacije
info@cpe.org.rs
www.cpe.org.rs
Copyleft 2018 CPE
Partnerske organizacije